Tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng về lĩnh vực văn hóa, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng một lần nữa đã nhấn mạnh vị trí, vai trò quan trọng của văn hoá: “Văn hoá là hồn cốt của Dân tộc, nói lên bản sắc của Dân tộc. Văn hoá còn thì Dân tộc còn,...”. Quán triệt tinh thần ấy, trong những năm qua, các cấp ủy đảng, chính quyền, mặt trận và các đoàn thể thị xã Ayun Pa luôn quan tâm đến công tác sưu tầm, bảo tồn, phát huy di sản văn hóa, nghệ thuật của cộng đồng các dân tộc trên địa bàn, nhằm xây dựng và phát triển văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học, thống nhất trong đa dạng của cộng đồng các dân tộc.
Thị xã Ayun Pa có 04 xã, 04 phường với 49 thôn, tổ dân phố, trong đó có 24 thôn, bôn đồng bào dân tộc thiểu số. Với hơn 49% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, chủ yếu là người Jrai. Trong quá trình hình thành và phát triển, đồng bào các dân tộc nơi đây đã tạo nên bản sắc văn hóa phong phú và độc đáo riêng có của vùng đất Ayun Pa. Tuy nhiên, dưới sự tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường, sự bùng nổ của Internet và nhiều yếu tố bất lợi khác, các giá trị văn hóa, nghệ thuật truyền thống tốt đẹp của cộng đồng dân tộc Jrai tại thị xã Ayun Pa có nguy cơ mai một; một bộ phận thanh niên Jrai thờ ơ, ít quan tâm đến việc giữ gìn và phát huy giá trị di sản văn hóa truyền thống dân tộc.
Từ thực trạng trên, Ban Thường vụ Thị ủy đã kịp thời ban hành Chương trình số 08-CTr/TU, ngày 01 tháng 12 năm 2008 "về tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới”. Trong đó tập trung chỉ đạo cấp ủy, chính quyền, mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội thị xã cụ thể hóa nội dung Chương trình 08-CTr/TU vào kế hoạch, chương trình hoạt động của các địa phương, cơ quan, đơn vị. Đồng thời chỉ đạo đẩy mạnh công tác tuyên truyền, triển khai các nội dung Luật Di sản văn hóa nhằm nâng cao hơn nữa nhận thức của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, nhất là của đồng bào dân tộc thiểu số về ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác sưu tầm, bảo tồn, phát huy di sản văn hóa, nghệ thuật của cộng đồng các dân tộc trên địa bàn thị xã Ayun Pa.

Thực hiện sự chỉ đạo của Ban Thường vụ Thị ủy, Ủy ban nhân dân thị xã đã chỉ đạo Phòng Văn hóa - Thông tin, Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao thị xã triển khai các hoạt động nhằm bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc nói chung và các di sản văn hóa, nghệ thuật của đồng bào Jrai nói riêng. Thực hiện việc rà soát số lượng cồng chiêng của đồng bào Jrai tại các xã, phường. Qua kiểm kê, toàn thị xã hiện có 115 bộ cồng chiêng, trong đó gồm 597 chiêng bằng, 1.212 chiêng núm. Trên cơ sở đó các cơ quan chức năng thị xã định hướng trong việc khai thác, gìn giữ và sử dụng cồng chiêng trong hoạt động văn hóa, lễ hội của địa phương. Bên cạnh đó, Thị xã còn tổ chức 04 lớp truyền dạy cồng chiêng tại các trường học, thôn, bôn của thị xã. Đồng thời hỗ trợ trang bị bộ cồng chiêng cho các trường trung học cơ sở của 04 xã và Trường trung học cơ sở Dân tộc nội trú thị xã. Toàn thị xã hiện có 10 đội cồng chiêng thường xuyên hoạt động.

Cùng với công tác bảo tồn và phát huy nghệ thuật cồng chiêng, Thị xã còn làm tốt công tác sưu tầm, tổ chức phục dựng các lễ hội tiêu biểu của người Jrai như: Lễ hội cầu mưa; Lễ cúng bến nước; Lễ cưới truyền thống của người Jrai... Công tác bảo tồn, phát huy di sản văn hóa, nghệ thuật, đặc biệt là các loại hình như kể khan, hát dân ca…; phát triển ngành, nghề truyền thống như: nghề dệt thổ cẩm, đan lát, làm rượu cần, tạc tượng,… của đồng bào Jrai cũng được thị xã chú trọng. Việc bảo tồn, phục dựng này đã góp phần tái hiện sống động các lễ hội, tập tục sinh hoạt cộng đồng của người Jrai, từ đó tuyên truyền, giáo dục thế hệ trẻ Jrai biết tự hào, tự tôn dân tộc, nâng cao ý thức để gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống trong cuộc sống hiện đại.

Bên cạnh sự đầu tư của Nhà nước, việc xã hội hóa trong công tác sưu tầm, bảo tồn, phát huy di sản văn hóa, nghệ thuật của đồng bào dân tộc thiểu số được triển khai khá tốt. Đặc biệt phải kể đến như Dự án “Giữ gìn và tiếp nối những giá trị văn hóa dân tộc Jrai tại xã Ia Rbol, thị xã Ayun Pa, Gia Lai” của chị Ksor H'Nhi (bôn Rưng Ma Nin, xã Ia Rbol) được Hội đồng Anh phối hợp với Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam lựa chọn tài trợ thực hiện.

Có thể khẳng định, công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Jrai trên địa bàn thị xã có những chuyển biến tích cực và đạt kết quả tốt. Bên cạnh đó vẫn còn những khó khăn, hạn chế nhất định: Nhận thức về công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc trong cộng đồng dân tộc Jrai, đặc biệt là thế hệ trẻ còn hạn chế; các nghệ nhân am hiểu về văn hóa, nghệ thuật truyền thống ngày càng ít, tuổi già, sức yếu, gây khó khăn trong việc truyền dạy, hỗ trợ cung cấp thông tin phục vụ sưu tầm, bảo tồn văn hóa; kinh phí đầu tư cho công tác bảo tồn, phát huy các giá trị, di sản văn hóa dân tộc thiểu số còn hạn chế; việc tổ chức các hội thi, hội diễn nghệ thuật, đặc biệt là nghệ thuật dân gian, cồng chiêng Tây Nguyên tại địa phương chưa được tổ chức thường xuyên; việc sưu tầm, phục dựng các lễ hội truyền thống chưa nhiều.

Nhằm triển khai hiệu quả công tác sưu tầm, bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, nghệ thuật của cộng đồng các dân tộc thiểu số trên địa bàn thị xã trong thời gian đến, cần thực hiện tốt một số giải pháp cụ thể sau:

Một là, tăng cường tuyên truyền, quán triệt, triển khai thực hiện tốt Nghị quyết số 23-NQ/TW của Bộ Chính trị; Chuơng trình 08-CTr/TU của Ban Thường vụ Thị ủy gắn với việc thực hiện thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 09 tháng 6 năm 2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Nhất là nội dung bài phát biểu chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng về lĩnh vực văn hóa.

- Hai là, thường xuyên tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ, hội thi, hội thao trong đồng bào dân tộc thiểu số gắn với các hoạt động chào mừng các sự kiện trọng đại, các ngày lễ lớn của đất nước, của tỉnh, của thị xã và việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương.

- Ba là, chú trọng việc tổ chức phục dựng các lễ hội truyền thống của đồng bào Jrai, đồng thời duy trì các lớp truyền dạy cồng chiêng, nghề truyền thống... góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc tại địa phương.

- Bốn là, chú trọng công tác phát hiện tài năng về văn hóa, nghệ thuật; công tác bồi dưỡng lý luận chính trị; tập huấn kỹ năng, chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ quản lý văn hóa tại cơ sở, đội ngũ văn nghệ sĩ góp phần nâng cao nhận thức, năng lực chuyên môn đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

- Năm là, quan tâm đầu tư các thiết chế văn hóa tại cơ sở; hỗ trợ về cơ sở vật chất, kinh phí hoạt động nhằm động viên, khích lệ tinh thần đối với các câu lạc bộ, đội, nhóm văn hóa, văn nghệ. Kịp thời biểu dương, khen thưởng đối với cá nhân, tập thể tiêu biểu có đóng góp thiết thực trong bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, nghệ thuật truyền thống dân tộc.

- Sáu là, huy động mọi nguồn lực xã hội nhằm phục vụ hiệu quả công tác sưu tầm, nghiên cứu, giới thiệu và phổ biến các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc thiểu số tại địa phương./.