Trước tình thế đó, ngày 14/3/1975, bọn đầu sỏ ngụy quân, ngụy quyền từ Sài Gòn kéo ra Cam Ranh gặp Phạm Văn Phú – Tư lệnh Quân khu II, Quân đoàn II ngụy để bàn kế hoạch đối phó. Trong cơn hoảng loạn, Nguyễn Văn Thiệu vội vã chủ trương: Rút hẹp phòng tuyến, bỏ vùng rừng núi, co quân về giữ vùng đồng bằng ven biển, các đô thị lớn, các đầu mối giao thông quan trọng, chờ thời cơ sẽ phản công chiếm lại Tây Nguyên.

Kế hoạch rút khỏi Tây Nguyên của chúng do đích thân Nguyễn Văn Thiệu điều khiển. Theo lệnh, kế hoạch này phải tuyệt đối giữ bí mật, không được thông báo cho các tỉnh trưởng, ai biết thì rút, ai không biết thì thôi.

Ta nhận định: Thời cơ đã đến. Muốn nắm chắc thời cơ, trước mắt phải tiêu diệt bằng được quân địch rút chạy. Phải diệt chúng ngay trên chiến trường Tây Nguyên. Phải diệt cho nhanh, cho gọn để thúc đẩy sớm quá trình chuyển biến cục diện chiến tranh.

22h30’ ngày 16/3/1975, Bộ chỉ huy chiến dịch chính thức thông báo địch tháo chạy khỏi Tây Nguyên và lệnh cho sư đoàn 320 khẩn trương truy kích, bao vây tiêu diệt địch trên đường số 7 mà trọng tâm là Cheo Reo – Phú Bổn, nơi địch tập trung lực lượng rút chạy là chủ yếu. Ngoài lực lượng từ Pleiku, Kon Tum chạy xuống, tại Cheo Reo – Phú Bổn lực lượng địch có: 03 tiểu đoàn bảo an, 06 đại đội lẻ, 02 đại đội cảnh sát dã chiến, 01 đại đội biệt kích, 01 chi đội thiết giáp, 01 pháo đội và lực lượng dân vệ…

Chấp hành lệnh của Bộ chỉ huy chiến dịch, sư đoàn trưởng lệnh cho tiểu đoàn 9 cơ động ra chặn địch, cắt đường số 7 ở Nam Cheo Reo – Phú Bổn. Đến 05h30’, ngày 17/3/1975, đại đội 10, lực lượng đầu tiên của tiểu đoàn 9 đã ra đến địa điểm quy định. Đến 11h30 cùng ngày, toàn bộ thế trận của tiểu đoàn đã được hình thành ở Nam Cheo Reo – Phú Bổn: Đại đội 9 chốt chặn ở Bôn Khăn, đại đội 10 khóa đuôi ở gần cầu Sông Bờ, Ban chỉ huy tiểu đoàn đóng ở phía Tây Bôn Khăn, đồng thời các đơn vị khác của sư 320 và các lực lượng khác của ta di chuyển áp sát Cheo Reo – Phú Bổn và tiến công tiêu diệt địch, chiến sự diễn ra ác liệt.

18h30’ ngày 18/3/1975, ta làm chủ sân bay; 21h30’ ta làm chủ trại Ngô Quyền, Tòa Hành chính, Ty Cảnh sát Phú Bổn; 24h00 ngày 18/3/1975, hầu hết các mục tiêu của tiểu khu Phú Bổn bị tiêu diệt.

Đến 12h00’ ngày 19/3/1975, các lực lượng của ta tiêu diệt toàn bộ 02 mũi rút chạy của địch và truy quét quân địch từ ngã ba Mỹ Thạch đến Đèo Tô Na và dọc theo đường 7. Cheo Reo – Phú Bổn hoàn toàn giải phóng.

 

Cuộc tháo chạy của quân địch trên đường số 7 – tháng 3/1975

Phối hợp với đòn tiến công của bộ đội chủ lực, lục lượng vũ trang và các đội công tác đã nắm thời cơ, tổ chức cho quần chúng nổi dậy, xóa bỏ ách kìm kẹp của địch. Ngày 20/3/1975, huyện tổ chức mitting mừng chiến thắng, Ủy ban Quân quản do bác sĩ Siu Pui làm chủ tịch, đồng chí Hoàng Lâm làm phó chủ tịch và một số ủy viên đã ra mắt nhân dân, đồng chí Ama Quang khu ủy viên trực tiếp chỉ đạo phong trào ở Cheo Reo và đường số 7.

Với ý nghĩa đó, Huyện Ayun Pa (nay là thị xã Ayun Pa) lấy ngày 19/3 hàng năm kỷ niệm ngày giải phóng thị xã và kỷ niệm chiến thắng đường 7 – Sông Bờ.

Trong những ngày đầu sau giải phóng, Ủy ban Quân quản giải quyết rất nhiều việc. Trước hết là giải quyết hậu quả gần hai vạn dân chạy loạn đang kẹt tại đây trở về Pleiku và Kontum. Nhân dân hăng hái tham gia giữ gìn trật tự, an ninh, giúp đỡ các gia đình khó khăn, kêu gọi con em đi lính theo địch còn lẩn trốn ra trình diện. Các đội công tác đưa dân bị dồn trong các ấp về làng cũ.

Từ năm 1975 đến trước thời kỳ đổi mới, Đảng bộ lãnh đạo xây dựng chính quyền cách mạng và hệ thống chính trị từ huyện đến cơ sở; khắc phục hậu quả chiến tranh; đấu tranh giải quyết cơ bản vấn đề fulrô; ổn định tình hình chính trị xã hội, mà trọng tâm là xây dựng thủy lợi và đồng ruộng, phát triển sản xuất nông nghiệp, định canh, định cư cho đồng bào dân tộc thiểu số; phát triển văn hóa – giáo dục; chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân.

Bước vào thời kỳ đổi mới, đặc biệt là từ khi thành lập thị xã năm 2007, được sự lãnh đạo trực tiếp của Tỉnh ủy, Đảng bộ và nhân dân các dân tộc Ayun Pa đã không ngừng nâng cao bản lĩnh chính trị, nâng tầm trí tuệ, vững bước trước mọi thử thách, kiên định niềm tin sắt đá vào lý tưởng cộng sản và tinh thần cách mạng của nhân dân, gắn bó máu thịt với nhân dân, bám sát thực tiễn, đề cao tinh thần trách nhiệm, phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện thắng lợi chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước; thị xã Ayun Pa phát triển toàn diện, tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân trên 14%/năm trong nhiều năm liên tục.

Sau 40 năm chiến thắng đường 7 – Sông Bờ, thế và lực của đất nước, của tỉnh ta nói chung, thị xã Ayun Pa nói riêng đã lớn mạnh. Đến cuối năm 2014, cơ cấu kinh tế của thị xã chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, 100% tổ dân phố, thôn, bôn và 99,4% tổng số hộ được sử dụng điện lưới quốc gia, các tuyến đường liên xã được nhựa hóa, trên 80% tuyến giao thông nông thôn được bê tông hóa, diện mạo đô thị có nhiều khởi sắc; sự nghiệp văn hóa – xã hội không ngừng phát triển cả về quy mô và chất lượng; nhiều tiêu chí về xây dựng nông thôn mới đã hoàn thành; đời sống, vật chất, tinh thần, trình độ dân trí của nhân dân được nâng lên; tỷ lệ hộ nghèo còn 7,14%; thu nhập bình quân đầu người gần 20 triệu đồng/năm; tình hình an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội được giữ vững, thực lực chính trị ở cơ sở được tăng cường; công tác xây dựng Đảng được chú trọng cả trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức, đến cuối năm 2014 sau nhiều lần chia tách Đảng bộ thị xã có trên 1500 đảng viên, với 45 tổ chức cơ sở đảng trực thuộc, trong đó 50% tổ chức cơ sở đảng đạt danh hiệu trong sạch, vững mạnh, không có cơ sở yếu kém; công tác cải cách hành chính được chú trọng, hệ thống chính trị từ thị xã đến cơ sở thường xuyên củng cố, kiện toàn; việc đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” đạt được kết quả tích cực, đã xuất hiện nhiều tập thể và cá nhân điển hình tiên tiến trên các lĩnh vực, góp phần hoàn thành nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ - Những thành tựu đó, tạo ra những tiền đề thuận lợi cho sự phát triển của thị xã trong những năm tới.

Tuy nhiên, những thành tựu thị xã đạt được vẫn chưa tương xứng với tiềm năng. Kinh tế phát triển nhưng chưa bền vững, chất lượng tăng trưởng, năng suất, chất lượng nguồn nhân lực còn thấp; kết cấu hạ tầng còn nhiều yếu kém; việc huy động và hiệu quả sử dụng các nguồn lực cho phát triển còn hạn chế, các lĩnh vực văn hóa – xã hội, môi trường còn nhiều bất cập… Những khó khăn đó đặt ra những thách thức không nhỏ đối với thị xã Ayun Pa.

               

 

Một góc phố thị xã Ayun Pa

Tình hình đó đòi hỏi Đảng bộ, nhân dân và lực lượng vũ trang thị xã tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết, bản lĩnh, trí tuệ và tinh thần Chiến thắng Đường 7- Sông Bờ trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội, tiếp tục thực hiện tốt hơn Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về “ Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” gắn với thực hiện có hiệu quả Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) “về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng bộ; tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong đảng và trong xã hội; không ngừng củng cố, kiện toàn hệ thống chính trị từ thị xã đến cơ sở, gắn bó mật thiết với nhân dân. Nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội. Huy động mọi nguồn lực, khai thác các lợi thế về giao thông, thủy lợi, trình độ dân trí, truyền thống cách mạng của nhân dân và đặc điểm vùng động lực phía Đông Nam của tỉnh, tranh thủ thời cơ, vượt qua thách thức, phấn đấu xây dựng thị xã Ayun Pa phát triển toàn diện, trước mắt là lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thành công Đại hội Đảng các cấp tiến đến Đại hội lần thứ XII của Đảng./. (Thái Thanh Bình - Tỉnh Ủy viên, Bí thư Thị ủy Ayun Pa)